2023-10-18 Związki chemiczne występujące w roślinach |
1,8-CYNEOL – tlenek terpenowy zwany również eukaliptolem (występuje w olejku eukaliptusowym do 95%). Płyn o przyjemnym, kamforowym zapachu. Ma właściwości wykrztuśne, słabo dezynfekujące i spazmolityczne. Stosowany jest w postaci wziewów i w innych postaciach recepturowych w zapaleniu oskrzeli, krtani, nosa itp. α-BISABOLOL – płynny składnik (około 50%) olejku rumianku pospolitego. Uważany jest za główną substancję czynną rumianku pospolitego o działaniu przeciwzapalnym i spazmolitycznym. Jest lepiej przyswajalny niż azuleny. Jest stosunkowo trwały i trudno ulega utlenieniu. α- i β-PINEN – lekkie, bezbarwne ciecze o silnym zapachu terpenowym, łatwo żywiczejące. α-pinen jest bardzo rozpowszechniony i występuje w kilkaset gatunkach roślin jako składnik olejku eterycznego. β-pinen towarzyszy α-pinenowi. Pineny mają znaczenie jako produkty wyjściowe dla syntezy m.in. kamfory, citronelalu, citralu (znaczenie kosmetyczne), a także witamin A i E. ANTOCYJANY – grupa organicznych związków chemicznych zaliczanych przeważnie do flawonoidów. Są przede atraktantami: wabią i przyciągają owady zapylające i gatunki zwierząt rozsiewające nasiona. Chronią również przed szkodnikami, działają jak filtr przeciwsłoneczny, nie doprowadzają do fotoinhibicji (uszkodzenia aparatów fotosyntetycznych przy zbyt dużym natężeniu światła). Działają przeciwutleniająco, przeciwbakteryjnie. CHAMAZULEN – lotny z parą wodną, o kolorze niebieskim. Wykazuje właściwości przeciwzapalne, przeciwalergiczne i regenerujące. W kosmetyce wykorzystywany do pielęgnacji jamy ustnej (pasty i płukanki).
DITERPENY – są to substancje występujące w niektórych żywicach jak i gorycze roślinne. FLAWONOIDY – najbardziej rozpowszechnione substancje roślinne. Są to substancje stałe, w większości bardzo dobrze rozpuszczalne w wodzie. Są udokumentowane działania flawonoidów:
Wśród flawonoidów wyróżnione zostały: KAMFORA – keton terpenowy. Krystaliczna substancja łatwo sublimującą o charakterystycznym ostrym zapachu. Stosowana zewnętrznie do nacierań w bólach reumatycznych, neuralgicznych. KWAS ROZMARYNOWY - są to organiczne związki chemiczne z grupy kwasów fenolowych, występujące i rozpowszechnione głównie w roślinach. Prozdrowotne właściwości kwasów fenolowych związane są z ich przeciwutleniającym charakterem. Więcej informacji o kwasie rozmarynowym i jego właściwościom można znaleźć: https://danowiec.pl/Kwas-rozmarynowy-co-to-jest-i-jakie-ma-wlasciwosci-news-pol-1697482593.html KWAS URSOLOWY - ma właściwości cytotoksyczne, przeciwzapalne, zmniejsza stężenie cholesterolu we krwi. LINALOL – grupa związków monoterpenowych. Monoterpeny są związkami ciekłymi lub stałymi o silnym zapachu. Są lotne z parą wodną, dlatego wchodzą w skład olejków eterycznych destylowanych z roślin. Linalol znajduje się w grupie monoterpenów acyklicznych. Występuje w ponad 200 gatunkach roślin. Nie rozpuszcza się w wodzie, jedynie w tłuszczach. Linalol ma właściwości antyseptyczne i przeciwbakteryjne, ponadto odpręża i relaksuje. OLEJEK ETERYCZNY – mieszanina zapachowych substancji chemicznych występujące w roślinach, w których pełnią funkcję atraktantu (przyciągają owady), repelentu (odstraszają zwierzęta), ochronną (antyseptyczną, promieniochronną) i informacyjną. Skład olejków jest różnorodny i nie do końca poznany. Olejki eteryczne otrzymywane są głównie poprzez destylację parą wodną, wytłaczanie i ekstrakcję w gazach i cieczach. ŚLUZ – mieszanina polisacharydów. Działają zmiękczająco na skórę, łagodzą podrażnienia, leczą wysypki alergiczne, wrzody, czyraki. TRITERPENY – rozpoznano ponad 3000 związków triterpenowych w roślinach. Mają działanie przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, hipoglikemiczne. Opracowanie będzie na bieżąco uzupełniane w oparciu o rośliny które uprawiamy i z których produkujemy hydrolaty. Bibliografia: Marcin Molski: "Chemia Piękna. Tom 1", Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, 2021 Stanisław Kohlmunzer: "Farmakognozja", Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Wydanie V, Warszawa 2017 |